Produkty zbożowe, podzielone na pełnoziarniste i oczyszczone, wykorzystują różnorodność zbóż takich jak pszenica, żyto, owies, jęczmień, kukurydza, i gryka, oferując szeroki wachlarz wartości odżywczych i składników bioaktywnych, z uwzględnieniem ich specyficznego wpływu na zdrowie i dietę, w tym opcje dla osób unikających glutenu.
z których otrzymujemy mąkę razową, pieczywo razowe, otręby, płatki owsiane górskie, kaszę gruboziarnistą, jak gryczaną czy jęczmienną pęczak, makaron pełnoziarnisty
do których zaliczamy mąkę pszenną, białe pieczywo, płatki śniadaniowe np. kukurydziane, płatki błyskawiczne, kuskus, makaron pszenny
Najbardziej znanym gatunkiem pszenicy jest pszenica zwyczajna i to właśnie produkty z niej wyprodukowane najczęściej goszczą na naszych stołach. Ziarna pszenicy zwyczajnej używane są do produkcji mąki pszennej różnego typu, chleba i bułek, makaronów oraz kasz: kuskus i manny. Ziarno pszenicy jest przede wszystkim doskonałym źródłem węglowodanów, a dokładniej skrobi, witamin z grupy B, błonnika, białka, kwasu foliowego, witaminy E, żelaza i cynku. Ze względu na zawartość glutenu, wąskie grono populacji powinno jej unikać w diecie.
Zawiera gluten i obok pszenicy jest zbożem, które nadaje się do wypieku pieczywa. Wykorzystywane jest do produkcji mąki, płatków żytnich, chleba na zakwasie, bułek, pumpernikla, makaronów. Żyto jest źródłem witamin z grupy B, folianów, witaminy E, żelaza, magnezu i cynku. W porównaniu z pszenicą, znajduje się w nim mniej skrobi, ale więcej wartościowego białka. Zawiera także związki bioaktywne, takie jak lignany, kwasy fenolowe i fitosterole. Żyto wpływa na wzrost korzystnych dla zdrowia bifidobakterii bytujących w jelicie, a zdrowe jelita to też dobra odporność organizmu.
Należy do zbóż często goszczących na naszych stołach. Z ziaren owsa najczęściej pozyskuje się płatki owsiane: górskie lub błyskawiczne, a także otręby, mąkę, kaszki dla dzieci. Pełne ziarno owsa bogate jest w składniki mineralne: wapń, magnez, fosfor, żelazo, krzem oraz cynk. To źródło witamin: tiaminy (B1), kwasu pantotenowego (B5) i witaminy E. Zawiera najwięcej ze wszystkich zbóż błonnika rozpuszczalnego, którego częścią są ß–glukany, działające korzystnie m.in. na naszą odporność. To również źródło związków bioaktywnych, takich jak polifenole, kwas fitynowy, fitosterole, wykazujące właściwości przeciwzapalne i antynowotworowe. Produkty owsiane nie zawierają glutenu, ale często bywają nim zanieczyszczone, dlatego osoby eliminujące gluten z diety powinny zwracać uwagę na etykiety.
Pełne ziarna jęczmienia znajdują zastosowanie jako podstawowe surowce do produkcji kasz, ale też do produkcji mąki. W zależności od stopnia rozdrobnienia wyróżniamy kasze: pęczak (całe, wypolerowane ziarno), perłową, inaczej zwaną kaszą mazurską, łamaną czyli kaszę wiejską. Jęczmień jest źródłem witamin z grupy B (B3-niacyny, B1-tiaminy), a także selenu, miedzi, fosforu oraz magnezu. Bogaty jest również w fito związki takie jak: sterole, kwas felurowy, proantocyjanidyny i katechiny, które wpływają na obniżenie stężenia cholesterolu we krwi i mają właściwości przeciwzapalne, przeciwalergiczne, przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe i antybakteryjne. Zawiera gluten.
Znalazła szerokie wykorzystanie w produkcji żywności. Ze względu na swoją wszechstronność, można ją znaleźć w pieczywie, tortilli, nachosach, chrupkach, płatkach śniadaniowych. Wytwarza się z niej także olej, kaszę, mąkę, naleśniki. Z kukurydzy pękającej otrzymuje się popcorn, a z kukurydzy cukrowej - mrożonki, zupy, konserwy, dania gotowe, a także spożywa się ugotowaną lub jako dodatek do grilla. Jest bogata w selen, witaminę E i beta-karoten, dzięki którym wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego. Stanowi bogate źródło witamin z grupy B, obfituje również w luteinę i zeaksantynę – szczególnie ważne dla prawidłowego widzenia. Jest lekkostrawna, dlatego zalecana w chorobach przewodu pokarmowego, wątroby i dróg żółciowych. Może być dobrym elementem diety bezglutenowej, ponieważ naturalnie nie zawiera glutenu.
Gryka należy do roślin dwuliściennych z rodziny rdestowatych, ale zaliczana jest do roślin zbożowych ze względu na podobny sposób uprawy, zbioru i wykorzystanie surowca. Gryka jest stosowana do produkcji kaszy gryczanej (jasnej i ciemnej), mąki, makaronów, otrębów czy płatków. Zawiera białko o wysokiej wartości odżywczej, które dostarcza wszystkich niezbędnych aminokwasów egzogennych (których nasz organizm sam nie jest w stanie wytworzyć), potrzebnych do budowy i prawidłowego rozwoju. Gryka bogata jest w magnez, zasobna w cynk, żelazo, wapń, miedź i mangan oraz witaminy z grupy B. Wykazuje właściwości przeciwzakrzepowe, spowalnia procesy starzenia się i wspiera odporność organizmu. Nie zawiera glutenu.
Jest gatunkiem zboża należącym do pszenicy, obecnie rzadziej uprawianym. Z ziaren orkiszu można uzyskać wiele produktów, takich jak pieczywo, makarony, otręby i mąkę. Orkisz ma oplewione ziarniaki, co wymaga dodatkowej obróbki polegającej na pozbyciu się łuski. Jego wartość odżywcza jest bardzo wysoka, przez co posiada wiele właściwości prozdrowotnych.Zawiera on wszystkie podstawowe składniki odżywcze potrzebne człowiekowi, takie jak sacharydy, białka, tłuszcze, witaminy i składniki mineralne. Ma właściwości ogrzewające i wzmacniające śledzionę oraz trzustkę. Orkisz pochodzący z upraw ekologicznych, regularnie spożywany, w połączeniu z określonym sposobem odżywiania, wspomaga leczenie wielu chorób, m.in. alergii, stwardnienia rozsianego, AIDS, Alzheimera czy Parkinsona.
Proso nie jest uprawiane w Polsce na dużą skalę, niemniej jednak ma szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym. Jedną z najważniejszych jego zalet jest wysoka zawartość białka oraz składników mineralnych, takich jak żelazo, magnez, cynk i fosfor. Dlatego jest ono cennym dodatkiem do diety. Przetwory z prosa są także dobrym źródłem krzemu, zwiększającego m.in. odporność organizmu. Uprawiane jest głównie na kaszę jaglaną i mąkę bezglutenową. Kasza jaglana nie zawiera glutenu, więc może być spożywana u chorych na celiakię lub osoby nietolerujące glutenu. Jest również lekko strawna. Proso dodawane jest również do kleików, gulaszów, a także wykorzystywane jest do produkcji ziarna ekspandowanego i płatków śniadaniowych.
Organizatorem kampanii promocyjno-edukacyjnej „Produkty zbożowe – pyszne i zdrowe!” jest Federacja Branżowych Związków Producentów Rolnych.
